مسعود اظهر کیست؟ |رهبر جهادی بنیادگرا و آتش بیار کلیدی جنگ هند و پاکستان

رویداد۲۴ | روح انگیز درّی: مسعود اظهر رهبر گروه جیش محمد حالا در میانه جنگ هند و پاکستان به نامی خبرساز تبدیل شده است. رسانه‌ها در ساعات گذشته از مرگ برادر او در حملات هوایی هند خبر دادند. برادران اظهر در سال‌های اخیر همواره در طراحی و اجرالی عملیات‌های تروریستی که او رهبری می‌کرده دست داشتند.

اظهر عموماً به عنوان رهبری جهادی با دیدگاه‌های رادیکال بنیادگرایی شناخته می‌شود. چهره‌ای که در سال‌های اخیر در تشدید جنگ هند و پاکستان بسیار موثر بوده است. درگیری که حالا در آستانه تبدیل شدن به یک جنگ تمام عیار است.

مسعود اظهر؛ از تولد تا تحصیل در مدرسه دینی

محمد مسعود اظهر علوی و بنیانگذار و رهبر سازمان جیش محمد، واقع در پاکستان می‌باشد که به‌طور عمده و فعالانه در بخش پاکستانی منطقه کشمیر اداره می‌شود، اما فعالیت‌های این گروه به این منطقه محدود نمی‌شود.

او در فهرست تروریستی بین‌المللی شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد. شبکه خبری بی بی سی در گزارشی او را به عنوان «مردی که جهاد را به بریتانیا آورد،» توصیف کرد.

اظهر در سال ۱۹۶۸ در بهاوالپور واقع در پنجاب، پاکستان متولد شد. پدر اظهر، الله بخش شبیر، مدیر مدرسه دولتی و همچنین یک روحانی با گرایش «دیوبندی» بود و خانواده اش یک مزرعه لبنیات و مرغداری را اداره می‌کردند. «دیوبَندی» نام یک جنبش اسلامی اهل سنت، مبتنی بر فقه حنفی است که از هندوستان آغاز شد و سپس در شمال پاکستان گسترش پیدا کرد و در دوران معاصر به جنوب افغانستان، آفریقای جنوبی و بریتانیا نیز گسترش یافته‌است. برخی گروه‌ها مانند طالبان و سپاه صحابه از این جنبش نشأت گرفته‌اند.

بیشتر بخوانید: یحیی سنوار، صلاح الدین ایوبی عصر جدید کیست؟ | از آموزش زبان عبری در زندان تا نشستن بر کرسی رهبری حماس در زیر زمین

پدر اظهر ۱۱ فرزند داشت و مسعود فرزند سوم این خانواده بود. او بعد از کلاس هشتم تحصیل را ادامه نداد و به مدرسه جامع العلوم اسلامی، پیوست و در سال ۱۹۸۹ به عنوان یک عالم فارغ‌التحصیل و کمی بعد نیز به عنوان معلم مشغول به کار شد. با این حال چند سال بعد او به جنگ شوروی و افغانستان پیوست و پس از وارد آمدن جراحات ناشی از جنگ از فعالیت نظامی بازنشسته شد. پس از آن به عنوان رئیس گروه «حرکت المجاهدین» انتخاب شد.

حرکت المجاهدین اسلامی نام یک گروه جهادگرای اسلامی از پاکستان است که بیشتر در کشمیر فعالیت می‌کند. این گروه با اسامه بن لادن و القاعده ارتباط داشته و از سوی بحرین، سازمان ملل، انگلستان و ایالات متحده به عنوان یک گروه تروریستی معرفی شده‌است.

اظهر بعداً دبیرکل «حرکت انصار» شد و از بسیاری از مکان‌های بین‌المللی برای جذب نیرو، جمع‌آوری کمک‌های مالی و انتشار پیام پان اسلامیسم بازدید کرد. از جمله مقاصد او زامبیا، ابوظبی، عربستان سعودی، مغولستان، انگلستان و آلبانی بود

او خود در اینباره گفته است که در سال ۱۹۹۳ برای دیدار با رهبران الاتحاد الاسلامیه به نایروبی و کنیا سفر کرده و از یک گروه سومالیایی وابسته به القاعده از حرکات المجاهدین (HuM) درخواست پول و استخدام نیرو کرده بود. مقامات اطلاعاتی هند معتقدند که او حداقل سه سفر به سومالی داشته و همچنین به آوردن نیرو‌های جهادی یمنی به سومالی کمک کرده‌است.

علاوه بر این، در اوت ۱۹۹۳ اظهر برای سخنرانی، جمع‌آوری کمک مالی و تور استخدامی، وارد بریتانیا شد. پیام جهاد او در برخی از معتبرترین مؤسسات اسلامی بریتانیا از جمله مدرسه علمیه دارالعلوم بوری، مسجد زکریا، مسجد مدینه در بلک برن و برنلی و مسجد جامع ارسال شد.

او در این پیام تاکید میکند که «بخش قابل توجهی از قرآن به "قتل فی سبیل الله" اختصاص یافته‌است و حجم قابل توجهی از سخنان پیامبر اسلام، محمد در مورد مسئله جهاد است».

بریتانیا مدعی است که اظهر در این کشور ارتباطاتی ایجاد کرد که به ارائه آموزش و پشتیبانی لجستیکی در ارتباط با حملات تروریستی و تلاش در سال ۲۰۰۶ برای قاچاق مواد سازنده بمب مایع به خطوط هوایی «فراآتلانتیک» کمک کرده است.

مسعود اظهر و راهبری حرکت الانصار

در سال ۱۹۹۳، سازمان حرکت الانصار تأسیس و مسعود اظهر به عنوان دبیرکل آن منصوب شد. در ۱۹۹۸، سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا) در گزارشی در اینباره ادعا کرده است: «حرکت الانصار، یک سازمان افراطی اسلامی که پاکستان در جنگ نیابتی خود علیه نیرو‌های هندی در کشمیر از آن حمایت می‌کند، به‌طور فزاینده‌ای از تاکتیک‌های تروریستی علیه غربی‌ها و حملات تصادفی به غیرنظامیان استفاده می‌کند که ممکن است منجر شود تا غربی‌ها جلسات مرتبط با پان‌اسلام‌گرایی را افزایش دهند.» سازمان سیا همچنین اظهار داشت که الانصار حداقل ۱۳ نفر که ۱۲ تن آنها شهروندان کشور‌های غربی بودند را از اوایل سال ۱۹۹۴ تا سال ۱۹۹۸ ربوده است.

مسعود اظهر؛ دستگیری در هند و آدم ربایی برای آزادی

در اوایل سال ۱۹۹۴، اظهر با هویت جعلی به سرینگر سفر کرد تا تنش بین گروه‌های متخاصم حرکت انصار، حرکات الجهاد اسلامی و حرکات المجاهدین را کاهش دهد. هند او را در نزدیکی آنانتناگ دستگیر و به دلیل فعالیت‌های تروریستی زندانی کرد.

در جولای ۱۹۹۵، شش گردشگر خارجی در جامو و کشمیر ربوده شدند. آدم ربایان که خود را الفاران می‌نامند، آزادی مسعود اظهر را جزو خواسته‌های خود قرار دادند. یکی از گروگان‌ها موفق به فرار شد و دیگری در ماه اوت با سر بریده پیدا شد. دیگران از سال ۱۹۹۵ هرگز دیده نشدند یا از آنها خبری نشد. اف‌بی‌آی چندین بار اظهر را در طول مدت اقامتش در زندان برای کشف محل آدم‌ربایان بازجویی کرده بود.

چهار سال بعد، در دسامبر ۱۹۹۹، پرواز ۸۱۴ خطوط هوایی هند (IC۸۱۴) در مسیر کاتماندو در نپال به دهلی نو ربوده شد و در نهایت پس از پرواز به چندین مکان، در قندهار افغانستان به زمین نشست. قندهار در آن زمان تحت کنترل طالبان بود که پیش بینی می‌شد با آی اس آی پاکستان در ارتباط است. مسعود اظهر یکی از سه ستیزه‌جوی بود که در ازای آزادی گروگان‌ها خواستار آزادی او شدند. متعاقباً، اظهر توسط دولت هند در تصمیمی که توسط بسیاری از جمله آجیت دوال به عنوان «شکست دیپلماتیک» مورد انتقاد قرار گرفت، آزاد شد. طی این اقدام حتی با وزیر امور خارجه [وقت](جاسوانت سینگ) و وزیر امنیت خارجی [وقت](لالیت منسینگ) هماهنگی صورت نگرفت و در نتیجه سفیر هند حتی نتوانست وارد فرودگاه ابوظبی شود.

ربایندگان IC۸۱۴ توسط برادر مسعود اظهر، ابراهیم اظهر رهبری می‌شدند. آزادی او از زندان کوت بهالوال تحت نظارت یک افسر آی پی اس به نام اس‌پی وایدصورت گرفت. برادر کوچکترش عبدالرئوف اصغر این حمله را طراحی کرده بود. هنگامی که مسعود اظهر به هواپیماربایان تحویل داده شد، آنها به خاک پاکستان گریختند. پاکستان گفته بود که در صورت پیدا شدن هواپیماربایان دستگیر خواهند شد، اما تاکید کرده بود که با توجه به طول مرز و تعداد زیادی از نقاط خارج از دسترس در افغانستان، کار دشواری است. دولت پاکستان همچنین قبلاً اعلام کرده بود که اظهر اجازه بازگشت به کشور را دارد، زیرا او در آنجا با هیچ اتهامی رو‌به‌رو نیست.

اندکی پس از آزادی، اظهر برای حدود ۱۰ هزار نفر در کراچی سخنرانی عمومی کرد. او اعلام کرد: «من به اینجا آمده‌ام، زیرا وظیفه من این است که به شما بگویم تا زمانی که ما هند را نابود نکرده‌ایم مسلمانان نباید در آرامش باشند».

در سال ۱۹۹۹، پس از آزادی مسعود، حرکت انصار توسط ایالات متحده ممنوع شد و به فهرست سازمان‌های تروریستی ممنوعه اضافه شد. این اقدام، حرکت انصار را مجبور کرد تا نام خود را به حرکات المجاهدین (Hum) تغییر دهد.

مسعود اظهر و راه اندازی گروه «جیش محمد»

اظهر قصد داشت گروه جدیدی به نام جیش محمد (جم) راه اندازی کند. بر اساس گزارش‌ها، او از آژانس اطلاعات پاکستان (ISI)، رژیم طالبان در افغانستان، اسامه بن لادن و چندین سازمان فرقه‌ای سنی مستقر در پاکستان کمک دریافت کرده‌است. جیش محمد توسط خانواده اظهر مانند یک شرکت خانوادگی اداره می‌شود.

در دو دهه گذشته گروه جیش محمد یک رشته حملات مرگبار را علیه اهداف هند انجام داد، از جمله حمله به پارلمان هند در دسامبر ۲۰۰۱ که هند و پاکستان را در آستانه یک جنگ تمام عیار قرار داد.

حمله تروریستی به پارلمان هند در دهلی نو در ۱۳ دسامبر ۲۰۰۱ رخ داد. عاملان این حمله متعلق به لشکر طیبه (لط) و جیش محمد (جم)، هر دو سازمان تروریستی مستقر در پاکستان بودند. این حمله منجر به کشته شدن پنج تروریست، شش پرسنل پلیس دهلی، دو پرسنل سرویس امنیتی پارلمان و یک باغبان شد. – در مجموع ۱۴. این حمله باعث افزایش تنش بین هند و پاکستان بن‌بست ۲۰۰۱–۲۰۰۲ هند و پاکستان را سبب شد گردید.

بلافاصله پس از حمله به پارلمان هند، در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۱، مسعود اظهر پس از فشار دیپلماتیک هند و جامعه بین‌المللی در ارتباط با این حمله، به مدت یک سال توسط مقامات پاکستانی بازداشت شد، اما هرگز به‌طور رسمی متهم نگردید. دادگاه عالی لاهور در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۲ دستور پایان حبس خانگی او را صادر کرد که خشم هند را برانگیخت. اظهر پس از آن هرگز دستگیر نشد

در ۷ دسامبر ۲۰۰۸، ادعا شد که او در میان چندین نفری بود که توسط دولت پاکستان پس از حمله نظامی به اردوگاهی در حومه مظفرآباد در ارتباط با حملات بمبئی ۲۰۰۸ دستگیر شدند. او به زندگی در باوالپور ادامه داد.

دولت پاکستان دستگیری مسعود اظهر را تکذیب کرد و گفت که از محل اختفای او بی اطلاع است. در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۴، اظهر پس از دو سال انزوا دوباره ظاهر شد. وی در تجمعی در مظفرآباد سخنرانی کرد و خواستار ازسرگیری جهاد در کشمیر شد. گروه او، جیش محمد، مدعی است که او در حال حاضر در سریناگر هند است.

گفته می‌شود که حمله سال ۲۰۱۶ پاتانکوت به پایگاه هوایی هند توسط مسعود اظهر و برادرش طراحی شده‌است. آنها حتی پس از شروع حمله با تروریست‌ها در تماس مستقیم بودند. آژانس‌های تحقیقاتی هند پرونده‌هایی حاوی شواهدی مبنی بر همدستی اظهر در این حمله تروریستی ارائه کرده‌اند و همچنین به دنبال «اعلامیه دوم گوشه قرمز» از ʽاینترپلʼ هستند.

در ۱۴ فوریه ۲۰۱۹، کاروانی از وسایل نقلیه حامل پرسنل امنیتی در بزرگراه ملی جامو سرینگار توسط یک بمب‌گذار انتحاری در لتپورا در نزدیکی آوانتیپورا، منطقه پولواما واقع در جامو و کشمیر هند مورد حمله قرار گرفت. این حمله منجر به کشته شدن ۴۴ پرسنل نیروی ذخیره مرکزی پلیس (CRPF) و مهاجم شد. مسئولیت این حمله را گروه تروریستی اسلامگرای جیش محمد مستقر در پاکستان بر عهده گرفت.

آنها حملات را از بیمارستان ارتش پاکستان که در آن تحت بازداشت است تأیید کردند. پس از این حمله، فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده پیشنهادی را در شورای امنیت سازمان ملل برای ممنوعیت علیه مسعود ارائه کردند.

مسعود اظهر و تحریم‌ها

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، آمریکایی‌ها را از «هر گونه معامله» با سه شبه‌نظامی مستقر در پاکستان و یک گروه نظامی منع کرد. تراست الرحمت که «جبهه عملیاتی» برای جیش محمد نامیده می‌شود، برای حمایت و فعالیت برای آن گروه یا از طرف آن، و محمد مسعود اظهر علوی، بنیانگذار و رهبر جیش محمد، برای این گروه تعیین شده‌است. از طرف گروه اقدام می‌کند.

دولت چین، کمیته اعمال تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که اظهر را در فهرست تروریستی قرار می‌داد را مسدود کرد و تلاش‌های بین‌المللی برای ایجاد اختلال در فعالیت‌های گروهش را ناکام گذاشت. از سال ۲۰۰۹، ۴ تلاش برای قرار دادن مسعود اظهر در فهرست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل برای مبارزه با تروریسم صورت گرفته‌است. چین همه تلاش‌ها را وتو کرد و دلیل آن را «فقدان شواهد» معرفی کرد. چین بار دیگر در اکتبر ۲۰۱۶ برای حفاظت از اظهر اقدام کرد، دولت چین درخواست هند از سازمان ملل برای شناسایی او به عنوان تروریست را وتو کرد. چین همچنین از حرکت ایالات متحده برای ممنوع کردن اظهر توسط سازمان ملل در فوریه ۲۰۱۷ جلوگیری کرد. با این حال، چین در می ۲۰۱۹ دست از این اقدامات برداشت و در نهایت مسعود اظهر را در فهرست تروریستی جهانی قرار داد